Je wilt de beste keuzes maken voor je verpakkingen. Niet alleen functioneel en mooi, maar vooral ook duurzaam. Je droomt ervan om een positieve impact te hebben, te voldoen aan steeds strengere eisen en je klanten trots te kunnen vertellen dat je echt om de planeet geeft. Maar als je kijkt naar alle opties, alle claims en alle verschillende materialen, voelt het soms een beetje als navigeren zonder kaart op open zee. Wat is nou écht de beste keuze? En hoe weet je dat zeker?
Gelukkig sta je er niet alleen voor. Bij MultiTray begrijpen we die zoektocht. We zijn zelf een familiebedrijf en duurzaamheid zit in ons DNA, al sinds we in 2010 begonnen. We weten dat het niet altijd makkelijk is om door de bomen het bos te zien. Daarom willen we je graag kennis laten maken met een superkrachtig hulpmiddel: de levenscyclusanalyse, oftewel LCA. Het is jouw wetenschappelijke kompas in de wereld van duurzame verpakkingen.
In dit artikel nemen we je mee in de wereld van LCA. Je ontdekt wat het precies inhoudt, uit welke stappen het bestaat en hoe je de resultaten interpreteert. Vooral voor verpakkingsmaterialen zoals rPET en PP. Zo krijg je het inzicht dat je nodig hebt om echt weloverwogen keuzes te maken en vol vertrouwen te investeren in een duurzame toekomst. Heb je vragen na het lezen? Neem dan gerust contact met ons op.
Wat is Levenscyclusanalyse (LCA)?
Oké, wat is LCA nou precies? Zie het als een grondige milieuscan van een product. In ons geval: jouw verpakking. Een LCA analyseert alle milieueffecten die een product heeft, van het allereerste begin tot het bittere eind (of liever gezegd, tot het nieuwe begin). Van “wieg tot graf” of zelfs “wieg tot wieg”.
Dat betekent dat je niet alleen kijkt naar het materiaal zelf, maar ook naar:
- Waar de grondstoffen vandaan komen (mijnbouw, landbouw, olie).
- Hoe het materiaal wordt geproduceerd (energieverbruik, emissies).
- Hoe de verpakking wordt gemaakt (onze machines).
- Hoe de verpakking bij jou komt (transport).
- Hoe jij de verpakking gebruikt (soms heeft dit ook impact).
- Wat er gebeurt als de verpakking niet meer nodig is (recycling, verbranding, stort).
Waarom is dit zo belangrijk voor verpakkingen? Omdat de milieu-impact veel groter is dan alleen het plastic of karton dat je ziet. De productie, het transport en vooral wat er na gebruik gebeurt, hebben een enorme invloed. Met een LCA krijg je het hele plaatje en zie je waar de echte milieu-hotspots zitten.
De vier stappen van een verpakking met LCA
Een LCA klinkt misschien ingewikkeld, maar het is een gestructureerd proces met vier duidelijke fases:
Fase 1: Doel en scope bepalen
Dit is de basis. Wat wil je precies weten? Vergelijk je twee soorten verpakkingen voor hetzelfde product? Wil je de impact van je huidige verpakking meten? Je bepaalt ook de ‘functionele eenheid’. Dat klinkt technisch, maar het is simpelweg de functie die je vergelijkt. Bijvoorbeeld: de verpakking die nodig is om 1000 koekjes veilig en vers te houden, of de verpakking voor 1 kilo gesneden groenten. Je trekt ook een grens: wat neem je wel en niet mee in de analyse? Alleen de verpakking, of ook de invloed op het product dat erin zit (denk aan voorkomen van voedselverspilling)?
Fase 2: Levenscyclusinventarisatie (LCI)
Dit is het data verzamelen. Een berg werk, want je brengt alle inkomende en uitgaande stromen in kaart voor alle fases binnen je gekozen scope. Denk aan hoeveel energie er nodig is, hoeveel water, welke grondstoffen erin gaan, en welke emissies (zoals CO2), afval en andere stoffen er vrijkomen bij elke stap. Dit wordt gedaan voor alle materialen, transportbewegingen en processen.
Fase 3: Impactbeoordeling (LCIA)
Nu ga je de verzamelde data vertalen naar concrete milieueffecten. Die uitstoot van CO2 wordt bijvoorbeeld omgerekend naar een bijdrage aan klimaatverandering. Andere effecten zijn bijvoorbeeld de uitputting van fossiele brandstoffen, de verzuring van water en bodem, of de impact op de ozonlaag. Je krijgt scores voor verschillende milieu-indicatoren.
Fase 4: Interpretatie
In deze laatste fase duik je echt de resultaten in. Waar zit de grootste impact? Welke fase van de levenscyclus draagt het meest bij? Welk materiaal presteert beter op welk gebied? Je analyseert de uitkomsten, identificeert de ‘hotspots’ waar de impact het hoogst is, en formuleert conclusies en aanbevelingen. Dit is waar de cijfers betekenis krijgen en je ziet hoe je echt het verschil kunt maken.
Wat betekenen de scores voor jouw verpakking?
Een LCA geeft je dus objectieve cijfers om keuzes te maken. Maar hoe lees je die cijfers? Stel, je vergelijkt twee veelgebruikte materialen voor jouw verpakkingen: rPET (gerecycled PET) en PP (polypropyleen).
Een kwestie van de hele levenscyclus rPET versus PP
Veel mensen denken meteen: welk materiaal is op zichzelf het duurzaamst? Maar LCA leert je dat het complexer is. Kijk je naar klimaatimpact (broeikasgassen), dan scoort rPET vaak heel goed. Waarom? Omdat het gebruik van gerecycled materiaal veel minder energie kost dan het maken van nieuw (‘virgin’) PET. Het recyclingproces, zoals wij dat omarmen via circular source, is essentieel voor de lagere impact van rPET. PP is van nature lichtgewicht, wat weer voordelen kan hebben in transport (minder gewicht = minder brandstof). Maar bij het maken van PP is vaak meer energie nodig dan bij rPET uit gerecyclede bronnen.
Het grote verschil zit vaak ook in de end-of-life fase. De recycling infrastructuur voor PET-flessen is bijvoorbeeld heel goed. Voor PET-trays en PP-trays is dat per regio verschillend, maar er wordt hard aan gewerkt om dit te verbeteren, zodat ook deze verpakkingen hoogwaardig gerecycled kunnen worden. Een LCA kijkt naar het hele plaatje, inclusief de kans dat het materiaal daadwerkelijk wordt gerecycled na gebruik. Een verpakking gemaakt van een ‘duurzaam’ materiaal dat niet wordt ingezameld of gerecycled, heeft alsnog een hoge impact.
De ‘duurzaamste’ keuze is dus niet één vast antwoord. Het hangt af van jouw specifieke situatie: welk product verpak je (hoe belangrijk is bescherming, zoals bij verse producten?), hoe wordt het getransporteerd, en hoe wordt het ingezameld en verwerkt waar jouw klanten wonen? LCA helpt je om deze nuances te zien en de keuze te maken die voor jou en jouw product de minste totale impact heeft.
LCA als motor voor innovatie en betere ontwerpen
LCA is niet alleen een meetinstrument. Het is ook een krachtige drijfveer voor innovatie. Zodra je met een LCA de hotspots in de levenscyclus van je verpakking hebt geïdentificeerd, weet je precies waar je moet inzetten op verbetering.
- Gerichte verbeteringen: Zit de grootste impact in het materiaal zelf? Dan kijk je naar gerecyclede opties, biobased alternatieven, of misschien wel maatwerk oplossingen met minder materiaal. Zit de impact in transport? Dan kijk je naar gewichtsbesparing of efficiëntere vormen. Zit het in de end-of-life fase? Dan focus je op ontwerpen die makkelijker recyclebaar zijn (bijvoorbeeld door monomaterialen te gebruiken) of op het sluiten van kringlopen.
- Balans tussen functie en duurzaamheid: Een LCA laat ook zien hoe belangrijk de functie van de verpakking is. Soms is iets meer verpakkingsmateriaal nodig om bijvoorbeeld voedselverspilling te voorkomen (bijvoorbeeld bij verse producten). De milieu-impact van het weggooien van product is vaak véél groter dan de impact van de verpakking zelf. LCA helpt je deze afweging te maken op basis van data, niet op onderbuikgevoel.
Bij MultiTray gebruiken we dagelijks deze inzichten. Onze aanpak is gericht op continu verbeteren en innoveren, of we nu werken aan verpakkingen voor zoetwaren, verse producten, of non-food. We denken actief met je mee vanuit de LCA-gedachte. Onze nieuw product tool is bijvoorbeeld een manier waarop we samen met jou tot het meest optimale ontwerp komen, waarbij duurzaamheid een leidende factor is.
De complexiteit erkennen van de LCA
Het is belangrijk te erkennen dat LCA ook complex kan zijn. De resultaten zijn afhankelijk van de kwaliteit van de data en de aannames die je maakt (bijvoorbeeld over hoe consumenten de verpakking afdanken). Verschillende LCA-studies kunnen daardoor licht afwijkende resultaten geven.
Dit betekent niet dat LCA nutteloos is. Integendeel. Het is op dit moment de meest robuuste en wetenschappelijk onderbouwde methode om de totale milieu-impact van een product te beoordelen. Het geeft je een veel vollediger beeld dan alleen kijken naar bijvoorbeeld het percentage gerecycled materiaal. Zie het als een routeplanner: verschillende planners kunnen net iets andere routes geven, maar ze helpen je allemaal om van A naar B te komen op basis van data, in plaats van op goed geluk de weg te zoeken.
Jouw verpakkingsstrategie sterker maken met LCA
Hoe kun je LCA-inzichten nu in de praktijk brengen voor jouw bedrijf?
- Vraag door bij leveranciers: Wees kritisch en vraag naar de milieu-impact van de verpakkingen die je koopt, onderbouwd met data, het liefst uit LCA-studies.
- Denk aan functies: Focus niet alleen op het materiaal, maar op de functionaliteit van de verpakking per eenheid product.
- Kijk naar de hele ketel: Betrek je leveranciers en afnemers in je duurzaamheidsdoelen. Een succesvolle LCA en implementatie vereist samenwerking.
Bij MultiTray helpen we je graag om de principes van LCA toe te passen in de praktijk. We denken mee over materiaalkeuze, over het optimaliseren van ontwerpen voor minimale impact en maximale recycleerbaarheid, en over hoe je jouw duurzaamheid verhaal kunt onderbouwen. Onze deuren staan altijd open voor een gesprek over hoe we samen jouw verpakkingsstrategie duurzamer kunnen maken.
Met LCA maak je echt duurzame keuzes
Het pad naar echt duurzame verpakkingen kan complex lijken. Er zijn veel opties en veel (soms tegenstrijdige) claims. Levenscyclusanalyse biedt de wetenschappelijke onderbouwing en de objectieve blik die je nodig hebt. Het helpt je verder te kijken dan de oppervlakte en de milieu-impact van het hele plaatje te begrijpen.
Door LCA te gebruiken als beslissend criterium, kun je weloverwogen keuzes maken die niet alleen goed zijn voor het milieu, maar ook passen bij de functionaliteit van jouw product en de realiteit van de keten. Het is een investering in kennis die zichzelf terugbetaalt in vertrouwen, compliance en een aantoonbaar duurzame bedrijfsvoering.
Ben je klaar om jouw verpakkings keuzes te onderbouwen met de kracht van LCA? Of wil je weten hoe wij als familiebedrijf LCA-principes toepassen in onze dagelijkse praktijk en maatwerk oplossingen? We gaan graag het gesprek met je aan.
Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek hoe we samen kunnen werken aan jouw echt duurzame verpakkingen.
Veelgestelde Vragen over LCA en Verpakkingen
Een volledige LCA is een gedetailleerde studie die inderdaad investering vraagt in tijd en geld, omdat veel data verzameld en geanalyseerd moet worden. Er zijn echter ook lichtere vormen van analyse of tools die een goede indicatie kunnen geven, zeker als je materialen of ontwerpen vergelijkt. De waarde zit in het voorkomen van verkeerde investeringen in ‘duurzame’ oplossingen die dat op de lange termijn niet blijken te zijn.
- Kan ik als klein bedrijf ook iets met LCA?
Ja, absoluut! Je hoeft niet zelf een volledige studie te laten uitvoeren. Kennis van LCA-principes helpt je om kritische vragen te stellen aan je leveranciers en om te begrijpen waar de impact van jouw verpakkingen (en producten) het grootst is. Veel leveranciers, zoals MultiTray, gebruiken zelf LCA-inzichten en kunnen je daarover adviseren.
- Is gerecycled materiaal altijd beter volgens LCA?
Vaak wel, vooral bij kunststoffen zoals PET. Het productieproces vanuit gerecycled materiaal kost significant minder energie en grondstoffen dan vanuit nieuwe (fossiele) bronnen. Een LCA kijkt echter naar het geheel. De effectieve inzameling en recycling na gebruik zijn net zo cruciaal.
- Hoe verhoudt LCA zich tot keurmerken?
Keurmerken en certificaten (zoals B Corp of specifieke recycling labels) zijn vaak gebaseerd op de resultaten of principes van LCA of vergelijkbare methodieken. LCA geeft je de onderliggende data en het bewijs waarop dergelijke claims gebaseerd kunnen zijn.
- Helpt LCA bij het voldoen aan de nieuwe PPWR regelgeving?
Ja, zeker. De aankomende PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation) legt sterk de nadruk op recycleerbaarheid, gerecycled content en het minimaliseren van onnodige verpakking. LCA is hét instrument om aan te tonen hoe jouw verpakkingen presteren op deze gebieden en om te identificeren waar aanpassingen nodig zijn om aan de regelgeving te voldoen.
