Duurzaamheid staat steeds hoger op de agenda van veel bedrijven, en terecht. Je wilt als bedrijf natuurlijk ook je steentje bijdragen aan een betere wereld. Maar als het aankomt op verpakkingen, waar begin je dan? En hoe weet je of een verpakking écht minder impact heeft op het klimaat? Dat is best een zoektocht, want de informatie is niet altijd even duidelijk of makkelijk te vergelijken. Je wilt de juiste keuze maken, zowel voor je product als voor de planeet, zonder dat het direct onbetaalbaar wordt of de functionaliteit verliest.
Een van de belangrijkste graadmeters voor de klimaatimpact van verpakkingen is de CO2 voetafdruk. Dit cijfer geeft een beeld van de totale uitstoot van broeikasgassen die een verpakking veroorzaakt gedurende zijn hele levensloop. Maar hoe wordt dat berekend, en waarom is dat zo belangrijk bij het kiezen van je materiaal? Laten we daar eens dieper induiken.
Wat is de CO2 voetafdruk van verpakkingen?
Simpel gezegd is de CO2 voetafdruk de optelsom van alle broeikasgassen, uitgedrukt in CO2 equivalenten, die vrijkomen door het bestaan van een product, proces of organisatie. Voor een verpakking betekent dit dat je kijkt naar de impact vanaf het moment dat de grondstoffen worden gewonnen, via de productie en het transport, tot aan het einde van de levensduik (recycling, verbranding of storten).
Het meten van deze voetafdruk helpt je inzicht te krijgen in waar de grootste impact zit in de keten. Met die kennis kun je gericht zoeken naar manieren om die impact te verlagen. Het is niet zomaar een modewoord het is een essentieel hulpmiddel om echt duurzame keuzes te maken.
Hoe bereken je de CO2 voetafdruk van verpakkingsmaterialen?
Het berekenen van de CO2 voetafdruk gebeurt meestal via een Levenscyclusanalyse (LCA). Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar het komt erop neer dat je alle stappen in de levensduur van de verpakking in kaart brengt en de bijbehorende milieu-impact meet. De belangrijkste fasen zijn:
- Grondstoffase: De winning of productie van het materiaal. Dit heeft vaak de grootste impact, soms wel tot 85% van de totale voetafdruk [5]. Denk aan het winnen van olie voor plastic of het kappen van bomen voor papier.
- Productie: Het omzetten van de grondstof in de uiteindelijke verpakking. Hierbij spelen het energieverbruik in de fabriek en de gebruikte processen een rol.
- Transport: Het vervoer van de grondstoffen naar de fabriek, van de fabriek naar jou en van jou naar de eindklant. Afstand, transportmiddel (vrachtwagen, schip, vliegtuig) en hoe efficiënt de verpakking is gevuld (gewicht en volume) zijn hierbij cruciaal [2, 4, 5].
- Gebruiksfase: Voor de meeste verpakkingen is de impact in deze fase klein, tenzij het om herbruikbare verpakkingen gaat die gereinigd moeten worden.
- Einde leven: Wat gebeurt er met de verpakking nadat deze is gebruikt? Wordt het gerecycled, verbrand met energieterugwinning of gestort? Recycling kan de totale impact aanzienlijk verlagen [1, 5].
Er zijn verschillende tools en databases beschikbaar die helpen bij het verzamelen van de juiste data en het maken van de berekening, vaak gebaseerd op internationale standaarden. Het is precisiewerk, maar het geeft je wel een helder beeld.
CO2 voetafdruk is een vergelijking van materialen
Dit is vaak de vraag die je het meest bezighoudt: welk materiaal scoort nu eigenlijk het beste? Er is niet één simpel antwoord, omdat het afhangt van alle factoren in de levenscyclus. Maar als je puur kijkt naar de productie van 1 kilogram materiaal, zie je wel duidelijke verschillen in gemiddelde CO2 uitstoot:
- Nieuw plastic (virgin PET): tussen de 3 en 5 kg CO₂ [4, 5]
- Papier/karton: tussen de 0.94 en 1.5 kg CO₂ [3, 4, 5]
- Metaal (aluminium): ongeveer 2.32 kg CO₂ [5]
- Glas: typisch tussen de 1 en 2 kg CO₂ (productie kost veel energie)
- Gerecycled PET (rPET): tussen de 0.5 en 2 kg CO₂ per kg [1]
Waarom heeft rPET vaak een lagere CO2 voetafdruk?
Hier zie je meteen waarom rPET zo interessant is. De CO2 voetafdruk van rPET is significant lager dan die van nieuw (virgin) PET. Dat komt omdat je bij de productie van rPET geen nieuwe fossiele grondstoffen nodig hebt. Het proces om oud PET om te smelten en er weer nieuw materiaal van te maken, kost veel minder energie en stoot dus minder broeikasgassen uit dan het maken van plastic vanuit olie [1]. Door te kiezen voor rPET, stimuleer je de circulaire economie en verlaag je direct de impact van de grondstoffase, die zoals gezegd vaak de grootste boosdoener is. Bij MultiTray zijn we bijvoorbeeld groot voorstander van het gebruik van rPET voor onze thermovormverpakkingen voor zoetwaren en verse producten, omdat het aantoonbaar bijdraagt aan een lagere CO2 uitstoot. Je kunt hier meer over lezen op onze circular source pagina.
Andere bepalende factoren
Maar de CO2 voetafdruk gaat verder dan alleen het materiaal zelf. Er zijn nog andere factoren die een grote impact kunnen hebben:
- Transport: Een lichtgewicht verpakking van een materiaal met een hogere initiële CO2 voetafdruk per kg, kan over de hele levenscyclus toch beter scoren dan een zware verpakking van een ‘lichter’ materiaal, simpelweg omdat het transport minder energie kost. Lokaal produceren verlaagt de transportemissies enorm [4].
- Verpakkingsontwerp: Door slim te ontwerpen, kun je materiaal besparen (gewicht en dikte verminderen [5]), de verpakking makkelijker stapelbaar maken (efficiënter transport) of luchtdicht maken met een topseal (“The One Pack” concept) om de versheid te verlengen en voedselverspilling tegen te gaan, wat ook een enorme klimaatimpact heeft.
- Einde leven: Hoe goed kan je verpakking gerecycled worden? Als een verpakking goed recyclebaar is en ook daadwerkelijk gerecycled wordt, bespaar je de CO2 uitstoot van nieuwe grondstoffen. Herbruikbare verpakkingen klinken duurzaam, maar zijn dat pas na een bepaald aantal gebruikscycli waarbij de impact van reiniging en transport wordt gecompenseerd door het niet produceren van nieuwe verpakkingen (‘omslagpunt’) [1].
Wetgeving en de drijvende kracht achter duurzame materiaalkeuze
Niet alleen je eigen duurzaamheidsdoelen spelen een rol, ook wetgeving dwingt veranderingen af. Denk aan de Europese PPWR (Packaging and Packaging Waste Regulation). Deze wetgeving stelt steeds strengere eisen aan verpakkingen, bijvoorbeeld op het gebied van recyclebaarheid en het percentage gerecycled materiaal. Vanaf 2030 moeten plastic verpakkingen volledig recyclebaar zijn [TNO]. Dit soort regels maken de keuze voor materialen met een lagere CO2 voetafdruk en een goede recyclebaarheid niet alleen een ethische, maar ook een noodzakelijke keuze.
Materiaalkeuze in de praktijk
Hoe pas je deze kennis nu toe bij het kiezen van de verpakking voor jouw product?
- Breng je huidige situatie in kaart: Wat gebruik je nu en wat is de geschatte CO2 voetafdruk daarvan? Dit is je nulpunt.
- Definieer je doelen: Hoeveel wil je de CO2 voetafdruk verlagen? Welke andere duurzaamheidsdoelen heb je (bijvoorbeeld recyclebaarheid)?
- Identificeer alternatieven: Welke andere materialen of verpakkingsontwerpen zijn geschikt voor jouw product? Denk breed: rPET, PP, APET, BOPS, maar ook dunnere varianten, andere formaten, etc.
- Vergelijk de alternatieven: Kijk niet alleen naar het materiaal zelf, maar naar de CO2 voetafdruk over de hele levenscyclus. Hoe zit het met transport? Kan het goed gerecycled worden in de praktijk?
- Weeg af: Duurzaamheid is belangrijk, maar functionaliteit, kosten, voedselveiligheid en consumentenacceptatie ook. Maak een weloverwogen keuze op basis van alle factoren.
- Werk samen: Ga in gesprek met je verpakkingsleverancier. Zij hebben de expertise om je te adviseren over materialen, berekeningen en innovatieve oplossingen. Een goede leverancier denkt met je mee.
Bij MultiTray helpen we je graag bij deze puzzel. We zijn een familiebedrijf met een passie voor verpakkingen én duurzaamheid. We combineren vakmanschap en innovatie om verpakkingen te ontwikkelen die passen bij jouw specifieke behoeften, met oog voor de impact op het klimaat. Of je nu op zoek bent naar standaardoplossingen uit onze 220+ matrijzen of maatwerk nodig hebt dat perfect aansluit bij jouw product en duurzaamheidsdoelen, we denken graag met je mee. We zijn er om je te begeleiden bij elke stap, van idee tot eindproduct. Onze nieuw product tool kan een goed startpunt zijn voor het proces.
Conclusie
De CO2 voetafdruk is een onmisbaar criterium bij het kiezen van je verpakkingsmateriaal als je serieus bent over het verlagen van je klimaatimpact. Het gaat verder dan alleen het type materiaal het is een optelsom van de hele levenscyclus, inclusief productie, transport en einde leven. Materialen zoals rPET bieden aantoonbare voordelen, maar het totale plaatje telt. Door inzicht te krijgen in de impact en samen te werken met een partner die expertise heeft in duurzame verpakkingsoplossingen, kun je weloverwogen keuzes maken die goed zijn voor je bedrijf en voor de planeet.
Ben je benieuwd hoe we jou kunnen helpen met het vinden van de meest klimaatvriendelijke verpakkingsoplossing voor jouw producten? Vraag vrijblijvend een offerte aan of neem contact met ons op. We beantwoorden graag al je vragen. Meer over wie we zijn en onze aanpak lees je op onze over ons pagina.
